Krótka historia BMI

Studiując historię BMI, warto zacząć od tego, że indeks masy ciała nie powstał w celu określenia prawidłowej masy jednostki, ale statystycznych pomiarów otyłości wybranych populacji. Kiedy belgijski matematyk, astronom i socjolog – Adolphe Quetelet – zdefiniował ten koncept w latach 30. XIX wieku, ilość spożywanych kalorii nie była jeszcze powszechnym, ludzkim zmartwieniem. Nikt nie zastanawiał się też, czy metoda ta jest rzeczywiście wymierna, choć sam Quetelet nie był ani fizykiem, ani lekarzem.

Swoje pomiary prowadził on na grupie ograniczonej etnicznie– Szkotach i Francuzach. Co więcej, w ewaluacji masy, nie uwzględniał on wagi kości ani mięśni. W efekcie pomiary BMI atletycznych i umięśnionych osób wykazują podstawowy błąd tej metody, jaką jest zakwalifikowanie niektórych sportowców do kategorii „otyłych”. Jednocześnie BMI opiera się wyłącznie na zachodnio-europejskim typie sylwetki.  Oznacza to, że każde ciało, które nie mieści się w tej ścisłej normie, prawdopodobnie zostanie błędnie skategoryzowane.

Jednak wątpliwości dotyczące BMI sięgają znacznie głębiej. Już od 1900 roku amerykańskie firmy ubezpieczeniowe interesowały się zależnością pomiędzy otyłością a śmiertelnością. W pierwszej połowie XX wieku wiele z nich oceniało aplikantów na podstawie ich wagi w stosunku do wzrostu – zwiększając koszty dla tych, którzy klasyfikowali się do kategorii „otyłych” i automatycznie – bardziej narażonych na wiele chorób.

Sama nazwa Body Mass Index powstała w 1971 roku, kiedy fizjolog Ancel Keys postanowił znaleźć najbardziej wymierny sposób oceny poziomu tłuszczu w ludzkim ciele, który mógłby znaleźć szerokie zastosowanie w medycynie. Mimo zastrzeżeń stwierdził, że BMI to najlepszy i najwygodniejszy współczynnik, jaki do tamtej pory wynaleziono. Oficjalne „uznanie” indeksu masy ciała za podstawowy wskaźnik otyłości sprawiło, że w 1998 roku Narodowy Instytut Zdrowia Stanów Zjednoczonych przyjął nową definicję terminów takich jak „overweight” oraz „obesity” – nadwaga i otyłość – obniżając ich próg. Jak poinformowała stacja CNN, miliony amerykanów z dnia na dzień znalazły się w kategorii „otyłych”. Popularyzacja BMI sprawiła, że pomiar ten stał się międzynarodowym standardem i obowiązkowym punktem wizyty u lekarzy wielu specjalizacji.

Dlaczego warto znać tę historię? Ponieważ bardzo dużo osób cierpiących na zaburzenia odżywiania opiera swoją samooceną właśnie na tym numerku. Abstrakcyjna, nieidealna i nieobiektywna liczba stała się wyznacznikiem własnej wartości, mimo że BMI nie uwzględnia nawet podstawowych różnic między jednostkami, które mogą wynikać z budowy ciała, pochodzenia czy płci. Jak pokazały badania z 2020 roku, wysokie BMI powiązane z chorobami serca u Nowozelandczyków, w przypadku Maorysów mieści się już w ramach normy. Co więcej, Body Mass Index służy też powstawaniu uprzedzeń. Według badań, na które powołuje się Adele Jackson-Gibson, aż 47% osób klasyfikujących się do kategorii otyłych jest całkowicie zdrowych. Z kolei raport The Nurses Health Study skompletowany w 2006 roku wskazał, że mimo tego samego wskaźnika BMI, osoby pochodzenia azjatyckiego są dwa razy bardziej narażone na cukrzycę typu 2 niż osoby o korzeniach europejskich.

Według dr Marii Monge, Dyrektor Oddziału Medycyny Młodzieńczej w Dell Children’s Medical Center, w przypadkach, w których lekarz skupia się na wyższej niż standardowa wadze pacjenta, tym bardziej prawdopodobne, że diagnostyka będzie nietrafna – lekarze często automatycznie przypisują pewne problemy zdrowotne osobom otyłym.

Wspomniane przykłady wskazują, że wskaźnik BMI służy często szkodliwej generalizacji, która może rzutować na nasze zdrowie psychiczne, percepcję własnego ciała czy nawet sposób, w jaki jesteśmy diagnozowani i diagnozowane. Powstałe w wyniku powszechnego zastosowania BMI uprzedzenia czy stereotypy to dobitny argument na to, że ta nieprecyzyjna miara nie powinna być kluczowym kryterium diagnostycznym w zaburzeniach odżywiania oraz determinować o tym, jak postrzegamy własny wygląd. Szczególnie że jesteśmy różnorodni i nie musimy wpisywać się w tak wąskie oraz mało inkluzywne normy.