Anoreksja

Anoreksja, czyli jadłowstręt psychiczny (anorexia nervosa), to zaburzenie o podłożu psychicznym. Polega ono na ograniczaniu przyjmowanego pokarmu, któremu towarzyszą silny lęk przed przybraniem na wadze oraz nierzeczywisty obraz własnego ciała.

Jak działa anoreksja?

Anoreksja to choroba, która w skuteczny sposób potrafi przekonać do siebie osobę chorującą, wytwarzając więź, która porównywana jest do przyjaźni. Jej objawy występują najczęściej w okresie dojrzewania – budowania własnej tożsamości i samopoznania. Osoba chora na anoreksję za miarę wartości własnej osoby wyznacza kształt i wagę własnego ciała. Czerpie ona satysfakcję z kontroli nad ciałem i jego czynnościami fizjologicznymi, jednocześnie obawiając się utraty tej kontroli. To uczucie lęku reguluje zachowanie osoby chorej i wokół niego koncentrują się jej przeżycia. Chęć ograniczenia spożywanych pokarmów wzmacniana jest przez szereg myśli, zarówno pozytywnych (jeśli powstrzymam się od jedzenia, udowodnię swoją silną wolę), jak i negatywnych (nie mogę znieść wyglądu mojego ciała, dlatego powstrzymam się od jedzenia). W efekcie osoba chora znajduje się w błędnym kole myśli i nawyków, które wraz z rozwijaniem się anoreksji coraz trudniej jest przezwyciężyć.

Po czym rozpoznać anoreksję?

  • spadek ciężaru ciała do lub powyżej granicy wagi minimalnej dla wieku i wzrostu (np. utrata wagi poniżej 85% wagi oczekiwanej lub brak przyrostu wagi w okresie wzrostu, prowadzący do utrzymania ciężaru ciała poniżej 85% wagi należnej)
  • intensywny lęk przed przybraniem na wadze i otyłością̨ pomimo utrzymującej się̨ niedowagi
  • zaburzenia sposobu doświadczania własnego ciała – postrzeganie siebie jako osoby otyłej przy istniejącej niedowadze, co powoduje uczucie utraty kontroli i wpływu na ciężar i kształt ciała
  • zaprzeczanie niskiej wadze własnego ciała
  • oparcie własnej samooceny o sylwetkę oraz wagę własnego ciała
  • rozbieżność między uczuciami do własnego ciała a myśleniem o tym obszarze
  • nieobecność przynajmniej trzech kolejnych cykli menstruacyjnych u kobiet
  • utrata popędu seksualnego u mężczyzn

Jak możesz doświadczać anoreksji w psychice?

  • obsesyjna samokontrola w życiu codziennym, która obejmuje także inne obszary poza ilością spożywanego jedzenia
  • perfekcjonizm, sztywność, solidność, obowiązkowość, wysokie ambicje oraz nasilona potrzeba sukcesu
  • trudności w życiu społecznym oraz izolowanie się od rówieśników
  • problem z kontrolą impulsów w obszarach innych niż jedzenie, takich jak np. nadużywanie szkodliwych substancji
  • intensywna chęć odreagowania traumy doświadczonej w dzieciństwie

Jak możesz doświadczać anoreksji w ciele?

  • zwolnienie czynności serca, spadek ciśnienia tętniczego oraz temperatury ciała na skutek zwolnienia procesów metabolicznych
  • wystąpienie obrzęków obwodowych
  • pojawienie się na ciele owłosienia pod postacią meszku
  • wypadanie włosów na głowie
  • suchość skóry z tendencją do żółtego zabarwienia
  • osłabienie siły mięśniowej z zanikami mięśni
  • bóle brzucha oraz stany zapalne żołądka i dwunastnicy
  • podwyższone stężenie cholesterolu we krwi
  • odwapnienie kości prowadzące do osteoporozy
  • zanik miesiączki, który często jest pierwszym powodem zgłoszenia się do lekarza

Anoreksja a sytuacja rodzinna

Występowanie anoreksji może mieć swoją przyczynę w sposobie funkcjonowania rodzin osób chorujących. Za charakterystyczne dla ich relacji uznaje się uwikłanie, nadopiekuńczość, sztywność, nieumiejętność rozwiązywania konfliktów oraz włączanie dziecka w spory rodziców. Niejasno określone role poszczególnych członków rodziny, brak hierarchii, ale także wysokie wymagania i pochwała kontroli własnych potrzeb sprzyjają wytworzeniu się poczucia ograniczonej autonomii i trudnościom w zdefiniowaniu własnej tożsamości osoby chorującej. Choroba staje się więc elementem budującym wewnętrzne poczucie bezpieczeństwa, który służy zachowaniu rodzinnej homeostazy. Uniemożliwia to docieranie rozbieżnych lub obcych sygnałów z zewnątrz i stanowi symbol lojalności wobec członków rodziny.

Ograniczenia diagnostyczne

Opisane powyżej objawy mogą występować pojedynczo, razem lub w formie mieszanej. Kryteria diagnostyczne nie powinny być jedynym wyznacznikiem diagnozy. Każde zaburzenie odżywiania może występować w formie atypowej, która także wymaga wsparcia i pomocy rodziny oraz specjalistów.